Geminin kaptanı olarak bu değişimi nasıl yönlendirebilir ve yönetebiliriz?
South California Üniversitesi’nde mesleki uygulama doçenti Robert Hernandez, TEDxKC “Fake News and Future of Journalism” başlıklı konuşmasında dijital gazetecilik ve medyanın gücünden bahsetmekte. Konuşmasında gazetecilerin Amerika’da bakanlar ve rahipler kadar güçlü gösterildiğini belirtiyor. Görsel ve sosyal bilimlerde ise medya 4. kuvvet olarak gösteriliyor.[1]
Peki böyle konumlandırılan bir mesleğin getirileri neler?
Hernandez 3 ana ilke ile haber paylaşımının nasıl yapılması gerektiğini anlatıyor; doğru, güvenilir ve etik yaklaşım. Bunlardan yola çıkarak üniversitede dijital habercilik dersi veren Hernandez haberciliğin ulaşılması amaçlanan kitleye göre yayımlanması gerektiğini de ekliyor. Bu da haberin karşı tarafa 3 ana ilkeyle beraber geçmesi için gereken bütün araçların o kitleye ait şekilde kullanılmasını işaret ediyor. İşte bu noktada teknolojik değişimler haberin paylaşımında önemli rollere sahip. O zaman teknolojiye doğan genç nesillere ulaşmak için güncel sosyal medya uygulamaları 4. kuvveti pekiştiren araçlara dönüşüyor.[2]
Hernandez’in konuşmasından artırılmış gerçeklik, yapay zekâ ve drone teknolojisi gibi yeniliklerde yerini buluyor. Konuşmada en etkileyici kısım ise gazetecilikte hikâye anlatmaktan hikâyeyi yaşatmaya geçme noktası. Hernandez’in de dediği gibi etik hikâye anlatıcı ihtiyacı, konuyu kapsayan bir bakış açısını somutlaştırıyor. [3]
Etik hikâye anlatıcıları nasıl yetişir? Hangi teknoloji insan gücüyle birleşirse bu ihtiyaç karşılanır?
Hepimizin kullandığı ve her gün gelişen yapay zekâ bu ihtiyacı karşılayacak güncel desteklerden birisi. Özellikle son yıllarda gazetecilik alanında yapay zekâ kendini gösteriyor. Birkaç örnek vermek gerekirse Washington Post ve Reteurs gibi haber kaynakları yapay zekâyı gelecek planlarına koyuyor. Washington Post Heliograf adlı bir sistemi seçim ve olimpiyat gibi aktiviteler de kullanırken, Reteurs Lynx isimli bir yapay zekâ programını çalışma rutinlerine eklemeyi amaçlıyor.[4]
Son zamanlarda başka dikkat çeken yeni yapay zekâ haberciliği var mı?
Geçen aylarda yeni bir internet sitesi genç neslin dikkatini çekmiş durumda. Bu site yazının başında bahsi geçen doğru, güvenilir ve etik yaklaşıma sahip en güncel örneklerden. İnternet sitesi San Fransisco ve Londra bazlı makine öğrenme teknolojisini habercilikle birleştiriyor. Bundan önce birçok örnek olsa bile knowhere.com son 1 aydır yapay zekâ haberciliği başlığı altında birçok yerde karşımıza çıkıyor. Siteyi diğer haber kaynaklarından farklı kılan özellikleri ise hikâyeleri güncel internet verilerine bakarak en çok okunan ve yazılan konuları toplayıp insanların güvenilir bulduğu kaynakları kullanarak insan gücü olmadan yazı haline getirmesi.[5] Haber sitede 5 farklı versiyonlu yayımlanıyor. Politik haber tarafsız, sol ve sağ; politik olmayan haberler ise tarafsız, pozitif ve negatif başlıklarıyla okunabiliyor.[6]
Knowhere haberleri nasıl hazırlıyor?
Knowhere bir haberi 60 saniye ile 15 dakika arasında taslak olarak hazırlıyor. Çıkan taslağı insanlardan oluşan bir ekip düzenledikten sonra algoritma, editörler ve haberciler arasındaki tutarlılığa bakılıp girişimin sahibi olan Nathaniel Barling’e yayın onayını vermesi için yollanıyor. Barling’in babası Kurt Barling 25 yıl BBC’de araştırmacı gazetecilik yapmış. Onun mesleğinden etkilenen Nathaniel Barling, haberlerin teknik detayları değil yazınsal detaylarının da önemini farkında olduğunu belirtiyor. [7]
Bütün örneklere ve makine öğrenme teknolojisine bakarsak şu an yapay zekâ gazeteciliği ne durumda?
Yapay zekâ son yılların en çok ilerleme kaydeden teknolojik gelişmelerinden birisi. Biz daha yapay zekânın gelişini hesaplamaya çalışırken Google ve Facebook internet kaynakları yapay zekâyı kullanıyordu. Bugün bulunduğumuz noktada yeni bir farkındalık var; gerçek ile sahte haberi ayırmak. Maalesef Facebook’da karşımıza çıkan birçok haber sahte.[8] Hatta dinlediğimiz, gördüğümüz ve seyrettiğimiz haberlerin kolaylıkla üzerinde oynanmış olabiliyor. [9] Teknoloji böyle hızlı ilerledikçe de anlamadan deneyimlediğimiz yeni teknoloji alanları oluşacak. Knowhere ve ondan önce kullanılmış olan makine öğrenme teknolojilerinin bizi bu konuda daha ileri götüreceği kesin. Bizim yapmamız gereken şey teknolojiyi nasıl daha kolay anlayabileceğimizi ve sahte ile gerçek haberi ayırmak için hangi araçları kullanabileceğimizi anlamak. Scott Klein 4 sene önce yaptığı tahminle de 2018 yılının haberciliğine dair tutarlı bir bakış açısı getiriyor. Biraz daha açık konuşmak gerekirse Klein program kullanan muhabirlerin daha etkili olacağını söylüyor.[10] Teknoloji ilerledikçe gazetecilik dünyasının daha fazla bilgisayara yakınlaşacağı kaçınılmaz bir gerçek.
Maker dünyasında yol hiçbir zaman bitmez. Her zaman yeni bir varma noktası ve harita bulunur. Biz yeter ki bu alanda insan gücünü kullanalım ve değişimleri yapıcı algılayalım.