Türkiye’de basılı gazeteler uzun süredir darboğazda. Artan maliyetler ve düşen tirajlar yayıncıları yeni yollar aramaya teşvik ediyor. Akla ilk gelen yöntem ise abonelik modeli. Türkiye’nin zorlu basın hayatında varlığını sürdürmekte kararlı olan azınlık gazeteleri Agos, Apoyevmatini ve Şalom ile gelir modelleri üzerine konuştuk.
Gazeteci Hrant Dink ve arkadaşları tarafından 1996 yılında kurulan Agos Gazetesi, Cumhuriyet döneminin Türkçe-Ermenice olarak yayımlanan ilk gazetesi. Haftalık olarak yayımlanan gazetenin tirajı 3 bin 500 civarında seyrediyor. Dağıtım şirketlerinin yüksek oranlarda pay istemesi nedeniyle gazete neredeyse sadece İstanbul’da, İstanbul’un belli semtlerinde dağıtılabiliyor. Hâl böyle olunca ekonomik olarak sürdürülebilirliği sağlamak adına özel dosya haberleri ve söyleşilerin belirli bir kısmını web sitesine koyan Agos, yazının tamamına ulaşmak için abone olmayı şart koşuyor. Dünya basınında sıkça tercih edilen bir yöntemle abone sayısını artırmayı amaçlayan gazetenin genel yayın yönetmeni Yetvart Danzikyan, “Agos, sadece okur desteğiyle ayakta durabiliyor,” diyor.
Bedava içerik, okuru gazete satın almaktan uzaklaştırıyor
Haberlerin gazetenin web sayfasında ücretsiz olarak yayınlanmasının gazete satışlarını olumsuz etkilediğini aktaran Danzikyan, “Tüm içeriğin internette bedava olacağını bilmek, kimi okurları gazete almaktan uzaklaştırıyor. Dolayasıyla böyle bir orta yol seçtik,” diyor.
Abone sayısının henüz beklentileri karşılamadığını belirten Danzikyan, Agos’un basılı olarak hayatına devam edebilmesi için yeni formüller üzerine kafa yorduklarını söylüyor ve ekliyor, “Basılı gazeteden vazgeçmek niyetinde değiliz.”
İlan gelirlerini sorduğum Danzikyan, Basın İlan Kurumu’nun son 5 yıldır azınlık gazetelerine ilan yerine toplu bir ödenek ayırdığını kaydediyor. Ödeneğin her yıl düzenli olarak ayrılmadığına dikkat çeken Danzikyan, “Basın İlan Kurumu’nun genel kurulu o yıl karar veriyor. Sürekliliğinden emin olmadığımız bir konu, üstelik ödeneklerin biraz daha yükseltilmesinde fayda var,” diyor.
Agos’u okurlarıyla iletişim hâlinde bir gazete olarak tanımlayan Danzikyan’a göre bu durum gelir elde etme sistemi oluşturmuyor.
Artan matbaa maliyetlerinden dolayı siyah beyaz basılıyor
Apoyevmatini Türkiye’de yayın hayatına devam eden tek günlük Rum gazetesi. Suriye Pasajı’ndaki 90 yıllık ofisinden ekonomik nedenlerle 2014 yılında ayrılmak zorunda kalan gazetenin yayıncısı Mihail Vasiliadis, o günden bu yana gazeteyi evinde hazırlıyor. 5 Temmuz’da 34 bininci sayısını okurlarıyla buluşturan Vasiliadis, İstanbul’da yaşayan 600 Rum aile için 600 nüsha basıyor. Artan matbaa maliyetlerini karşılamakta zorlandığı için gazeteyi siyah beyaz basan Vasiliadis, yaklaşık 2 bin 500 kişinin bulunduğu mail grubuna ise gazetenin renkli versiyonunu gönderiyor. Mail grubunda yer alan okurlardan kayda değer bir gelir elde etmediğini belirten Vasiliadis, “Gazeteyi özellikle para kazanmak için çıkartmıyorum. Gazeteyi ailem 1925’te yayınlamaya başladı bu sebeple manevi değer taşıyor. 2002 yılında gazetenin yayıncısı hayatını kaybedince Apoyevmatini’nin yayın hayatına devam etmesi için İstanbul’a yerleştim,” diyor.
Mihail Vasiliadis
Asıl gelir vakıfların verdiği ilanlar
Gazetenin dağıtımından elde edilen gelirin tamamının dağıtıcıya kaldığını belirten Vasiliadis, “Gazete satışından gelir elde etmiyorum. Abone satışlarından ufak bir gelir var ama esas vakıfların bize verdiği ilanlar önemli. Vakıfların verdiği ilanlarla yetinmeye çalışıyoruz,” diyor.
İnternet sitesi üzerinden yayın yapmayı düşündüğünü fakat günlük bir gazetenin kopyala yapıştır anlayışıyla çıkamayacağını vurgulayan Vasiliadis, “Haberleri bulup, onları farklı kaynaklardan teyit etmek lazım. Gazeteyi oğlum ve ben çıkarıyoruz. Baş edemeyeceğimiz bir iş yükü olduğu için internette yayın yapmıyoruz,” diye konuşuyor.
Yahudi olmayan okurlarımızı da abonelik yoluyla kazanmaya çalışıyoruz
Türk Yahudi toplumuna yayın yapan Şalom Gazetesi haftalık olarak basılıyor. Sadece basılı gazete için abonelik modeli uygulayan Şalom, okurlarına 3 aylık, 6 aylık ve yıllık abonelik seçenekleri sunuyor. Okurlar dilerse her gün yenilenen www.salom.com.tr adresindeki içeriklere herhangi bir ücret ödemeden ulaşabiliyor. Ayrıca Dergilik uygulamasında yer alan Şalom’un sayfalarına aylık ücret karşılığı erişilebiliyor.
Abone sayısı 4 bin civarında seyreden Şalom’un internet sitesinin ziyaretçi sayısı ise haftalık 70 bin. Abone sayısının beklentileri karşılamadığını aktaran Şalom Gazetesi yayın koordinatörü Virna Gümüşgerdan, “Farklı sebeplerden dolayı toplumumuz her geçen gün küçülüyor. Vefatlarımız, doğumlardan daha fazla. Türk Yahudi toplumunun okur sayısı azalıyor. Gazetemizi geniş topluma ulaştırmak istiyor, Yahudi olmayan okurlarımızı da abonelik yoluyla kazanmaya çalışıyoruz. Ama toplamda abone sayımız azalma gösteriyor,” diyor.
Ivo Molinas – Virna Gümüşgerdan
Günlük gazete olmadıkları için Basın İlan Kurumu’ndan destek almadıklarını ifade eden Gümüşgerdan, “Belli dönemlerde, yıllık destek paketleri sunuluyor fakat bunlar düzenli değil,” diye ekliyor.
Okur topluluğuyla iletişim hâlinde olmanın gazeteye maddi gelir sağlayıp sağlamadığını sorduğum Gümüşgerdan, kayda değer bir dönüşün olmadığını belirtiyor.
Kaynak: www.newslabturkey.org